در بسیاری از صنایع، اندازه گیری دقیق ضخامت فلزات یک موضوع حیاتی و غیرقابل چشم پوشی است. کاهش ضخامت به دلیل خوردگی، سایش، پوسیدگی، فرسودگی و تنش های محیطی می تواند منجر به حوادث صنعتی، نشتی در خطوط لوله، ضعف سازه ها و هزینه های بسیار سنگین شود. به همین دلیل استفاده از ضخامت سنج فلز یا ضخامت سنج اولتراسونیک تبدیل شده به یک استاندارد ضروری در بازرسی های صنعتی، تعمیرات پیشگیرانه و کنترل کیفیت.
ضخامت سنج التراسونیک دستگاهی است که بدون کوچک ترین تخریب و تنها با استفاده از امواج فراصوت (Ultrasonic)، ضخامت واقعی یک قطعه فلزی را حتی زمانی که تنها از یک طرف دسترسی به آن وجود دارد اندازه گیری می کند. این ویژگی، دستگاه را به یک ابزار بی رقیب در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، مخازن تحت فشار، تست خطوط لوله، ساخت وساز، ماشین آلات سنگین، صنایع هوایی و کنترل کیفیت کارخانه ها تبدیل کرده است.
ضخامت سنج اولتراسونیک چگونه کار می کند؟
مبنای عملکرد ضخامت سنج اولتراسونیک بر اساس رفت وبرگشت موج صوتی با فرکانس بالا است. دستگاه یک پالس صوتی را به کمک پراب وارد فلز می کند. موج پس از طی مسیر، به دیواره پشتی برخورد کرده و بازتاب می شود. سنسور زمان رفت و برگشت موج را اندازه گیری کرده و با توجه به سرعت صوت در ماده، ضخامت واقعی محاسبه می شود.
این روش اندازه گیری به دلیل دقت بسیار بالا و غیرتخریبی بودن، سال هاست جایگزین روش های سنتی مانند برش نمونه یا اندازه گیری مکانیکی شده است.
چرا ضخامت سنج فلز یک ابزار حیاتی است؟
در بسیاری از سازه ها تنها یک سمت فلز قابل دسترسی است. مثلاً بدنه یک مخزن، دیواره لوله، تیرآهن سقف، دستگاه های صنعتی بزرگ، یا حتی ورق هایی که از یک طرف رنگ یا عایق دارند. ضخامت سنج اولتراسونیک در چنین شرایطی تنها ابزار دقیق و قابل اعتماد برای اندازه گیری است.
این دستگاه کاربردهای مهمی دارد:
- تشخیص میزان خوردگی در مخازن، دیگ بخار و خطوط لوله
- کنترل کیفیت ورق های فلزی در کارخانه ها
- بررسی یکنواختی ضخامت قطعات ریخته گری و ماشین کاری
- پایش سلامت سازه های فلزی قدیمی
- تست ضخامت بدنه کشتی، تانکر و سازه های بزرگ صنعتی
- اندازه گیری ضخامت پشت رنگ
- جلوگیری از حوادث صنعتی و هزینه های تعمیرات ناگهانی
به همین دلیل انتخاب دستگاه مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد.
چه عواملی ضخامت سنج را دقیق تر و کاربردی تر می کند؟
انتخاب ضخامت سنج مناسب به ماده مورد سنجش، شرایط محیطی و سطح مورد اندازه گیری بستگی دارد. چند ویژگی کلیدی که قبل از خرید باید با دقت به آنها توجه کنید:
۱. بازه اندازه گیری
بسته به نوع کار، ممکن است نیاز به اندازه گیری ضخامت ورق های نازک یا دیواره های ضخیم مخازن داشته باشید.
مثلاً دستگاه های حرفه ای مانند Defelsko UTG-C1 بازه اندازه گیری گسترده تری دارند و برای تست صنعتی سنگین مناسب اند.
۲. دقت دستگاه
برای بازرسی های حساس و پروژه های NDT، انتخاب دستگاه با دقت بالا (۰.۰۱ میلی متر) ضروری است.
مدل هایی مانند MITECH MT200 یا MT180 به دقت شناخته شده اند و برای تست های نیمه صنعتی و صنعتی گزینه بسیار خوبی هستند.
۳. نوع پراب (Probe)
پراب های اولتراسونیک دارای فرکانس های مختلف مثل ۲MHz، ۵MHz یا ۷MHz هستند.
- ۲MHz → مناسب سطوح زبر یا خوردگی دار
- ۵MHz → بهترین انتخاب عمومی
- ۷MHz → دقت فوق العاده برای قطعات نازک
برخی مدل ها مانند Benetech GM130 دارای دو پراب مجزا هستند که دقت و تنوع کاربری را افزایش می دهند.
۴. امکان تنظیم سرعت صوت
اگر دستگاه فقط برای فلزات باشد مشکلی نیست، اما اگر بخواهید روی مواد پلیمری یا آلیاژهای خاص کار کنید باید سرعت صوت قابل تنظیم باشد.
۵. امکانات جانبی
- ذخیره اطلاعات
- خروجی USB
- قابلیت نمایش موج A-Scan
- نور پس زمینه
- آلارم خوردگی
- بدنه مقاوم صنعتی (IP65 و بالاتر)
چه برندهایی در بازار معتبرترند؟ کدام مدل ها امتحان خود را پس داده اند؟
در بازار ایران چند برند شناخته شده، دقیق و قابل اعتماد وجود دارند. از میان دستگاه هایی که در سایت دارمکو موجود است، چند مدل ارزش معرفی ویژه دارند:
این مدل یکی از دقیق ترین و صنعتی ترین ضخامت سنج های موجود در بازار است. برای صنایع سنگین، پتروشیمی، تست مخازن و پروژه های NDT گزینه ای ایده آل است.
مزیت اصلی: دقت بالا، دوام عالی، برند معتبر جهانی.
🔹 MITECH MT200 — محبوب در صنایع و تعمیرات
برند MITECH در بسیاری از شرکت های صنعتی ایران استفاده می شود. MT200 یک ترکیب عالی از دقت، قیمت مناسب و قابلیت اطمینان است.
مناسب برای: تست خوردگی، لوله ها، سازه ها و ورق ها.
🔹 MITECH MT180 و MT190 — گزینه های اقتصادی اما دقیق
برای کارگاه ها و پروژه هایی که نیاز به دقت بالا با بودجه کمتر دارند، این مدل ها بسیار مناسب هستند.
🔹 Wintact WT130A / WT100A — انتخاب ایده آل برای کار سبک تا نیمه صنعتی
این مدل ها وزن کم، قیمت مناسب و کاربری ساده را ارائه می دهند و برای پیمانکاران حوزه تأسیسات و سازه ها گزینه بسیار خوبی هستند.
🔹 Benetech GM130 — دو پرابه برای کارهای متنوع تر
این مدل با داشتن دو پراب جداگانه، برای کسانی که روی قطعات با جنس های مختلف کار می کنند یک گزینه چندکاره محسوب می شود.
🔹 UNI-T UT345A — برند محبوب و قیمت عالی
مدل جدید یونیتی با دقت مناسب و کاربری ساده، برای صنایع عمومی انتخاب بسیار مناسبی است.
بهترین ضخامت سنج برای شما کدام است؟
برای انتخاب دستگاه مناسب کافی است این سه سؤال را از خودتان بپرسید:
۱. روی چه فلزاتی کار می کنید؟
- اگر روی فولادهای ضخیم یا مخازن صنعتی کار می کنید → Defelsko UTG-C1
- اگر کاربری کارگاهی و صنعتی سبک دارید → Mitech MT200
- اگر پروژه های سبک و پیمانکاری دارید → Wintact WT130A یا GM100 یونیتی
۲. سطح کار شما سالم است یا خوردگی دارد؟
سطح زبر → پراب ۲MHz
سطح صاف → پراب ۵MHz
۳. نیاز به ذخیره اطلاعات یا گزارش دهی دارید؟
اگر بله → مدل های پیشرفته Mitech MT660 یا UTG-C1 انتخاب مناسب اند.
نحوه کار با ضخامت سنج اولتراسونیک
کار با ضخامت سنج فلز ساده است اما برای دقت بالا باید چند اصل مهم رعایت شود. ابتدا سطح قطعه باید کاملاً تمیز باشد؛ چربی ها، گرد و غبار و زنگ زدگی مقدار زیادی از انرژی موج صوتی را جذب می کنند و دقت اندازه گیری را کاهش می دهند. پس از تمیزکاری، مقدار کمی ژل کوپلنت روی سطح زده می شود تا انتقال امواج بین پراب و فلز بدون افت انجام شود. سپس پراب را روی سطح قرار می دهیم و دستگاه در کمتر از یک ثانیه ضخامت را نمایش می دهد.
در تست های صنعتی سنگین یا سطوح خوردگی دار، استفاده از کالیبراسیون دو نقطه ای با بلوک استاندارد اهمیت زیادی دارد تا دقت کار حفظ شود.
جمع بندی
ضخامت سنج التراسونیک ابزاری تخصصی و ضروری برای تمام حوزه هایی است که با فلزات سروکار دارند. این دستگاه به دلیل سرعت بالا، دقت قابل توجه و غیرتخریبی بودن، اصلی ترین ابزار در بازرسی های صنعتی، کنترل کیفیت و نگهداری پیشگیرانه محسوب می شود. با توجه به تنوع مدل ها، انتخاب اشتباه می تواند باعث ضعف در اندازه گیری و خسارت های سنگین شود.
فروشگاه تجهیزات اندازه گیری دارمکو مجموعه ای کامل از ضخامت سنج های معتبر جهانی مانند Defelsko، Mitech، Wintact، Benetech و UNI-T را همراه با فاکتور رسمی، ضمانت معتبر و مشاوره تخصصی ارائه می دهد تا بتوانید با اطمینان کامل انتخاب کنید.